Przedszkole w Witoszowie Dolnym

 

„Edukacja ekologiczna w przedszkolu”

 

1. Wstęp

            Świat, w którym żyjemy, jest piękny. Wspaniałe krajobrazy, przepiękne kolory, cuda stworzone przez naturę... Niestety, tylko tam, gdzie nie ma ludzi. W codziennym wyścigu po dobra materialne przestaliśmy myśleć o otaczającym nas świecie zwierząt i roślin. Bezmyślnie niszczymy wszystko, co – paradoksalnie – niezbędne do życia: powietrze, lasy, wodę... i zasypujemy świat tonami śmieci. Zagrożenia istniejące na naszej Planecie są spostrzegane już przez najmłodsze dzieci, które podczas spacerów i wycieczek obserwują zaśmiecone i zatrute środowisko. Uświadomienie sobie czym grozi dalsze prowadzenie gospodarki rabunkowej jest pierwszym krokiem do sukcesu, kolejnym: próba przekazania swojej wiedzy innym. Realizując program wychowawczy przedszkola staramy się  zawrzeć w nim większe i mniejsze akcenty ochrony środowiska. W sposób zaplanowany stosujemy i propagujemy swoją wiedzę z zakresu ekologii okazjonalnie i na bieżąco.
             Program ma charakter otwarty, można go zmieniać i modyfikować w zależności od potrzeb i możliwości dzieci. Jest on zaplanowany na 3 lata i jest zgodny z głównymi zadaniami przedszkola. Nauczyciel pełni w nim rolę przewodnika i koordynatora działań. Formy i metody pracy będą różnorodne, dostosowane do poziomu i możliwości dzieci, doświadczeń życiowych oraz nawyków wyniesionych z domu.

 

 

2. Charakterystyka programu – „Edukacja ekologiczna w przedszkolu”

   

          Program „Edukacja ekologiczna w przedszkolu”  przeznaczony jest do realizacji w grupie dzieci 5, 6-letnich, natomiast dzieci młodsze uczestniczą w dowolnych zajęciach , osłuchują się z zagadnieniami i obserwują. Myślą przewodnią oraz  podstawą doboru i układu treści było poznawanie ekologicznych aspektów  własnego domu, przedszkola i najbliższego otoczenia, samodzielne zdobywanie wiedzy przyrodniczej poprzez rozwiązywanie problemów, dokonywanie bezpośrednich obserwacji i przeprowadzanie eksperymentów.

           

Prowadzi to do rozwoju zainteresowań przyrodniczych (środowiskowych) dzieci, motywowania ich do działania oraz kształtowania postaw i umiejętności badawczych w stosunku do przyrody. Zajęcia w terenie to szczególnie wartościowe lekcje patrzenia, słuchania, mówienia i myślenia. Zbliżają one dzieci do natury, przy czym dzieci poznają praktyczną wiedzę, doświadczają emocji, radości i zaspokajają swą ciekawość.

           

             Realizacja programu ma pomóc w kształtowaniu u dzieci umiejętności, postaw i zachowań mających na celu zrozumienie świata  przyrody oraz problemu środowiska. Poprzez jego realizację dziecko zdobędzie umiejętności:

-     obserwowania i opisywania składników środowiska i współzależności między nimi,

-     projektowania  działań mających na celu właściwe korzystanie z zasobów przyrody oraz poprawę stanu najbliższego środowiska,

-          przeprowadzania i prezentowania prac badawczych,

-          podejmowania decyzji i działań na rzecz środowiska naturalnego, w tym aktywnego uczestnictwa w akcjach sprzątania świata,

-          wynikające z uczestnictwa w konkursach przyrodniczych, ekologicznych, organizowanych przez placówki oświatowe i inne.

Efektem realizacji programu powinno być ukształtowanie takiej jednostki, która nie będzie bezmyślna, samolubna i konsumpcyjna wobec przyrody i jej zagrożeń.

 

3. Treść i struktura programu.

 

          Punktem wyjścia do opracowania  programu ,,Edukacja ekologiczna w przedszkolu” była ,,Podstawa programowa wychowania przedszkolnego” z dnia 23 grudnia 2008 roku. Jest on również zgodny z celami edukacyjnymi, zadaniami i treściami zawartymi w programie wychowania przedszkolnego J. Andrzejewskiej , J. Wieruckiej  ,,Razem w przedszkolu”. Stanowi on  podstawę pracy wychowawczo – dydaktycznej Przedszkola  w Witoszowie Dolnym.

            Treść programu jest zbiorem planowanych czynności dziecka, które mają doprowadzić do zmian w jego rozumieniu świata, skierowaniu uwagi na rzeczy ważne i wywołaniu działań pożądanych wychowawczo. Jest związana z ich oczekiwaniami, poziomem oraz kierunkiem zainteresowań. Różnorodne powiązanie różnych rodzajów wiedzy i doświadczeń stwarza większe szanse na uzyskanie przez dzieci spójnego obrazu wiedzy i głęboko sięgającego zrozumienia materiału. Te same treści będą się powtarzać wielokrotnie
 umożliwiając tym samym dziecku poszerzanie i pogłębianie wiadomości i umiejętności wraz ze wzrastającymi możliwościami intelektualno-percepcyjnymi. Dobrane są tak, by były ciekawe, stymulowały do myślenia, poszukiwania i działania. Mogą być realizowane w dowolnej kolejności i modyfikowane przez  potrzeby i możliwości dzieci. W programie zawarte zostały następujące treści programowe:

 

Obszar IV: Poznawanie i rozumienie świata przyrody

ZIEMIA

_ budowa Ziemi

_ ogień

_ powietrze

_ woda

_ ziemia jako gleba

_ zjawiska atmosferyczne

_ flora i fauna w ekosystemach

_ człowiek jako opiekun i niszczyciel przyrody

_ ochrona środowiska

FAUNA

_ fauna a pory roku

_ poznanie fauny niedostępnej bezpośredniemu

doświadczeniu

_ cykle rozwojowe wybranych zwierząt

_ zawody związane ze zwierzętami

_ hodowle zwierząt

_ pojęcia przyrodnicze

_ ciekawostki przyrodnicze

FLORA

_ flora a pory roku

_ kącik przyrody

_ historia roślin

_ rośliny ogrodu botanicznego

_ zawody związane z roślinami

_ pojęcia przyrodnicze

_ ciekawostki przyrodnicze

            Ważnym elementem rozwoju dziecka jest kontakt z naturą. Intensywnie rozwijające się

fizycznie i umysłowo dziecko w wieku przedszkolnym jest ciekawe świata. Chce badać,

poznawać, odkrywać i poszukiwać. Do takich działań potrzebuje większej niż dom przestrzeni.

Tę przestrzeń stwarza mu środowisko przyrodnicze, np. łąka, las, park, skwer.

Przedszkole, wychodząc naprzeciw potrzebom poznawczym dziecka, codziennie organizuje

kontakt bezpośredni lub pośredni ze środowiskiem przyrodniczym. Edukacja ekologiczna

poprzez liczne spotkania dziecka z przyrodą ma prowadzić do nabywania przez

nie świadomości, że wszystko w naturze jest ostatecznie ze sobą powiązane

 

 Materiał zawarty w programie ma układ koncentryczny.

 

4. Cele ogólne edukacji ekologicznej w przedszkolu.

   

•           Włączenie do planu pracy przedszkola  oddziaływań proekologicznych .
•           Kształtowanie wyobrażeń i pojęć przyrodniczych na podstawie obserwacji i doświadczeń.
•           Dostrzeganie zmian zachodzących w otaczającym środowisku oraz ich wartościowanie.
•           Ukazywanie zależności stanu środowiska od działalności człowieka.
•           Rozwijanie wrażliwości na problemy środowiska naturalnego człowieka.
•           Kształtowanie poczucia tożsamości z otaczającym środowiskiem.
•           Umożliwienie podejmowania działań ekologicznych w najbliższym otoczeniu i we własnym życiu.
•           Przekazywanie pozytywnych ekologicznie wartości ludziom z najbliższego otoczenia.
•           Pogłębianie zainteresowań, pobudzanie inicjatywy, samodzielności.
•           Projektowanie i przeprowadzanie różnych badań.
•           Kształtowanie umiejętności korzystania z różnorodnych źródeł informacji.

 

            Z powyższych celów wynikają zadania dostosowane do potrzeb i możliwości dzieci. Zadania będą działaniami, które zrealizuję w dążeniu do osiągnięcia celów.

 

Formy, metody i warunki pracy.

 

Formy i metody pracy są różnorodne, dostosowane do poziomu, wiedzy i możliwości dzieci, wieku, ich doświadczeń życiowych, nawyków itp.

Proponowane formy pracy:

•        Zajęcia z całą grupą z zastosowaniem aktywnych metod pracy.
•         Zajęcia w zespołach.
•         Zajęcia indywidualne wyzwalające swobodną ekspresję.

 

Podstawową formą aktywności dziecka w przedszkolu jest zabawa. Z nią związany jest proces nauczania, na niej też oparte będą wszystkie działania związane z realizacją programu.

 

Proponowane metody pracy:

 

            Realizacja  programu powinna się opierać na stosowaniu aktywnych  metod poznawania środowiska. Większość zadań może być realizowana w grupie. Jest to bardzo istotne  w nabywaniu przez dzieci umiejętności pracy w grupie i komunikowania się. Podczas zajęć wykorzystywane są różnorodne metody, które pozwalają wszystkim przyswajać wiedzę, umiejętności, rozwijać twórczość, wyrażać ekspresję ( w różnych jej formach). Są wśród nich:

 

•         metoda oglądowa: obserwacja (spontaniczna i kierowana), pokaz, prezentacje multimedialne, wystawy,
•         metoda słowna: pogadanka, dyskusja, opis ( z wykorzystaniem obrazów naturalnych, modeli ), opowiadanie, wywiad, praca z literaturą turystyczno-krajoznawczą i czasopismami, gry dydaktyczne, spotkania
•  
•         metoda praktyczna (badawcza ): spacery, wycieczki, zajęcia w terenie, doświadczenia i eksperymenty, hodowla, praca dla środowiska.

Stosowanie różnych metod umożliwia organizację pracy w grupach, a także indywidualne traktowanie każdego dziecka. Dzięki temu każdy uczestnik zajęć może w maksymalny sposób rozwijać swoje zainteresowania, zdolności i umiejętności. W czasie realizacji programu metody te wzajemnie się przenikają i uzupełniają.

 

 

 

 

 

 

Warunki realizacji programu:

 

•         Podmiotowe:  dzieci: wiek – 5, 6 lat, oraz młodsze dzieci zainteresowania przyrodnicze, ciekawość poznawcza.
•          nauczyciel: zainteresowania przyrodnicze,
•         Szkolne:         materialne: wyposażenie przedszkola w odpowiednie środki,
•          społeczne: atmosfera wspierająca działania nauczyciela, życzliwa pomoc dyrekcji, rodziców i osób chętnych do współpracy
•         pozaszkolne:   rodzice: przekonanie oraz życzliwa pomoc ( także materialna), współdziałanie z nauczycielem poprzez udzielanie pomocy swoim i innym dzieciom, dostarczanie materiałów i sprzętu, osobiste uczestnictwo w realizacji programu.
• sponsorzy: wsparcie finansowe i rzeczowe.

 

 

 Środki dydaktyczne:

 

            Okazy naturalne, lupa, kompas, termometr, taśma miernicza, atlasy przyrodnicze, albumy, encyklopedie, mapa, plan miasta, przewodniki turystyczne, czasopisma,  aparat fotograficzny, lornetka, broszury, informatory, plakaty, materiały pochodzące od organizacji ekologicznych, preparaty, filmy video, teczki z materiałami gromadzonymi przez dzieci,  materiały pochodzące od organizacji zajmujących się ekologią.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ewaluacja

 

            Ewaluację programu stanowią wspólne rozmowy, dyskusje, próby oceny pracy po zajęciach. Inną jej formą jest przygotowanie wystawki fotograficznej po danym przedsięwzięciu lub ukazującej pewien etap prac. Narzędziami sprawdzającymi i badającymi zmiany między osiągnięciami końcowymi a początkowymi będą obserwacje dzieci, skale postaw, wywiady, analiza wytworów dzieci. Formami sprawdzania osiągnięć, umiejętności i wiadomości będą różne konkursy, quizy,  wystawy. Przy ocenianiu postaw będzie brane pod uwagę zaangażowanie dziecka, jego aktywność w realizacji działań, samodzielność w rozwiązywaniu problemów, umiejętność pracy w grupie. Doskonałą oceną są również opinie rodziców i innych nauczycieli.

 

Uwagi dotyczące realizacji programu

 

            Program „Edukacja ekologiczna w przedszkolu” jest przewidziany do realizacji podczas zajęć w grupie dzieci pięcio- i sześcioletnich oraz dzieci młodszych . Realizacja programu opierać się będzie na metodach i formach aktywizujących sfery emocjonalne i poznawcze dzieci. Program ten to jeden ze sposobów na zdrowe środowisko, ale także pomysł na zintegrowanie życia rodzinnego, atrakcyjnego spędzenia czasu wolnego i uświadomienie dzieciom własnych możliwości. Konkretne działania na rzecz ochrony środowiska uczą tolerancji, łagodzą agresję, rozwijają umiejętności harmonijnego współistnienia i współdziałania z ludźmi i z przyrodą.

 

 

Program zatwierdzony uchwałą Rady Pedagogicznej nr 5/2009/2010

 

 

Rada Pedagogiczna                           Rada Rodziców

 

 

 

Literatura:

 

§        Banaszuk P. i in. : W sercu przyrody. Parki narodowe i krajobrazowe województwa podlaskiego. Białystok 2000,

§        Brzeziński A.: Rady na odpady, czyli jak przeżyć inwazję śmieci. Białystok 1998,

§        Drągowski A. Faliński J.,Lenart W. Macioszczyk A.: Podstawy ochrony środowiska. Warszawa1994,

§        Haladyn K.: Ochronę środowiska rozpoczynamy od naszego domu. Wrocław 1992,

§        Jak samodzielnie poznawać przyrodę. pr. zbiorowa pod red. W. Stawińskiego. Warszawa 1992,

§        Jantra H.: Tajemniczy świat ziół. Warszawa 1996,

§        Karaczun Z.: Ochrona środowiska. Warszawa 1999,

§        Kotecka E.: Ochrona przed hałasem.

§        Korzeniowski A.: Ekologia zużytych opakowań. Poznań 1999,

§        Krah – Schmid M.: Podróż kropli wody. Poznań 1995,

§        Maurer G.: I ty chronisz środowisko. Kraków 1991,

§        Mierzwiński A.: 1000 słów o ekologii i ochronie środowiska. Warszawa 1991,

§        Patterman R.: Zabawy w naturze na każdą porę roku. Kielce 1999,

§        Poskrobko B.: Poznajemy tajemnice przyrody. Przewodnik spacerowania. Białystok 1999,

§        Soida D. Kotynia T.: Edukacja ekologiczna w terenie - pomysły i pomoce. Kraków 1995,

§        Soida D.: Jak z klocków edukację budować. Kraków 1996,

§        Soida D.: Bądź mistrzem – przyjacielem, czyli edukacja ekologiczna na wesoło. Kraków 1996,

§        Sokołowski A. W.: Przyrodnicze obiekty chronione województwa białostockiego. Białystok 1991,

§        Szymanowicz M.: Klęska śmieciucha.

§        Szymanowicz M.: Odkrywam mój świat.

§        Szymańska M.: Ja i mój świat. Warszawa 1999,

§        Traczewska – Zych E.:, Wiśniewski C. Zielnik liści do samodzielnego zbierania i wklejania.

§        Walker J.: Katastrofy ekologiczne. Warszawa 1994,

§        Zygiet J.: ABC recyklingu